Czy Twoje dziecko ma trudność z nawiązywaniem relacji?
Może widzisz, że unika kontaktów z rówieśnikami, reaguje złością lub wycofaniem, nie wie, jak zacząć rozmowę albo jak się zachować w grupie? To naturalne, że jako rodzic chcesz pomóc – ale czasem nie wiadomo, jak to zrobić.
W takich sytuacjach warto przyjrzeć się temu, co może wspierać rozwój nastolatka w obszarze emocji i relacji. Jednym ze sprawdzonych sposobów jest praca w grupie, która zawiera trening umiejętności społecznych (TUS).
Czym jest trening umiejętności społecznych?
TUS to zajęcia w małej grupie dzieci lub młodzieży, prowadzone przez psychologa lub terapeutę. Nie są to wykłady ani „nauka zasad”. To przestrzeń, gdzie uczestnicy poprzez kontakt i relacje w grupie:
- rozpoznają i nazywają emocje,
- uczą się, jak mówić o tym, co czują,
- ćwiczą reagowanie w trudnych sytuacjach (np. konflikt, odrzucenie, porażka),
- uczą się słuchać, prosić o pomoc, współpracować.
Dzieje się to w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa poprzez rozmowę, słuchanie, uważność na innych, scenki czy zadania grupowe.
„Trening umiejętności społecznych to nie tresura. To zaproszenie dziecka do odkrywania siebie i innych w relacjach”.
– mgr Joanna Nowicka, terapeutka TUS
Dla kogo jest TUS?
Z zajęć korzystają dzieci:
- nieśmiałe lub wycofane,
- impulsywne, łatwo wpadające w złość,
- mające trudność z nawiązywaniem relacji,
- z diagnozami (spektrum autyzmu, ADHD),
- lub po prostu – takie, które potrzebują więcej wsparcia w rozumieniu siebie i innych.
Nie trzeba „mieć problemu”, żeby skorzystać z TUS – to rozwijające doświadczenie także dla dzieci neurotypowych.
Jakie efekty daje trening?
Rodzice uczestników najczęściej zauważają:
- większą otwartość w relacjach z innymi,
- umiejętność mówienia o emocjach i potrzebach,
- spokojniejsze reagowanie na trudne sytuacje,
- większą pewność siebie w kontaktach z rówieśnikami.
To nie są zmiany z dnia na dzień – ale stopniowy rozwój, który naprawdę robi różnicę.
Jak wspierać nastolatka w domu? Proste wskazówki dla rodziców
TUS nie kończy się po zajęciach – codzienność to świetna przestrzeń do wzmacniania umiejętności. Oto kilka pomysłów:
- Rozmawiaj ze swoim dzieckiem o tym, jak się czuje, co przeżywa – możliwość uświadamiania sobie, nazywania i wyrażania uczuć jest bardzo cenna.
- Szanuj jego zdanie – poszanowanie granic i uznanie różnic między poglądami i odczuciami poszczególnych osób jest ważną umiejętnością społeczną.
- Zainteresowanie nie kontrola – okazuj zainteresowanie, ale zostaw wolność decydowania czy i co nastolatek chce Ci powiedzieć, nie wypytuj o szczegóły, nie naruszaj prywatności procesu w grupie
- Zadbaj o siebie – Twoje stabilne wsparcie jest ważne, nastolatek potrzebuje rodzica, który może dać poczucie bezpieczeństwa, w ten sposób młody człowiek uczy się też odpowiedzialności za swój dobrostan.
Czego unikać, gdy wspierasz dziecko?
- Nie zawstydzaj – błędy to część procesu uczenia.
- Nie wyręczaj – wspieraj, ale pozwól dziecku próbować.
- Nie porównuj – każde dziecko ma swoje tempo.
- Nie bagatelizuj emocji – zamiast „nie przejmuj się”, powiedz: „Rozumiem, że to było dla Ciebie trudne”.
„Najcenniejsze, co rodzic może dać dziecku, to uwaga i przestrzeń do rozmowy o tym, co czuje – bez poprawiania, bez ocen”.
– psychoterapeuta, Michał Kamiński
Ćwiczenia umiejętności społecznych dla nastolatków
1. Mapa emocji (wersja „wewnętrznego radaru”)
Cel: lepsze rozpoznawanie własnych emocji i ich źródeł.
Zadanie: przez kilka dni wieczorem odpowiedz sobie na trzy pytania:
– Co dziś czułem/am najczęściej?
– W jakiej sytuacji ta emocja się pojawiła?
– Jak zareagowało moje ciało (napięcie, złość, wycofanie)?
Możesz używać kolorów, emoji, muzyki albo krótkich haseł – chodzi o to, żeby zacząć zauważać „co się dzieje we mnie”.
2. „Co byś zrobił/a, gdyby…” – scenariusze życia codziennego
Cel: ćwiczenie reakcji w trudnych sytuacjach społecznych.
Zadanie: wybierz jeden z przykładów i napisz minimum dwie możliwe reakcje:
- Twój znajomy ignoruje cię przez cały dzień, mimo że zwykle dużo rozmawiacie.
- Ktoś żartuje z twoich ubrań przy innych.
- Ktoś pyta cię o coś bardzo osobistego, a nie chcesz o tym mówić.
Przećwicz te reakcje z inną osobą albo wypowiedz je na głos. To pomaga nabrać pewności.
3. „Co oni naprawdę czują?” – emocje między słowami
Cel: rozwijanie empatii i czytania między wierszami.
Zadanie: podczas oglądania serialu, TikToka lub filmu – zatrzymaj scenę i odpowiedz sobie:
– Co może czuć ta osoba?
– Czy to, co mówi, pasuje do jej twarzy i tonu głosu?
– Czy ja bym zareagował/a tak samo?
To pomaga lepiej rozumieć ludzi – nie tylko to, co mówią, ale jak mówią.
4. „Moje granice” – ćwiczenie pisemne
Cel: uświadomienie sobie swoich potrzeb i ograniczeń.
Zadanie: dokończ zdania:
- Nie lubię, kiedy ludzie…
- Czuję się niekomfortowo, gdy ktoś…
- Chciał(a)bym, żeby inni…
- Mam prawo do…
To nie musi być perfekcyjne. Możesz schować kartkę albo pokazać ją komuś, komu ufasz.
5. „Trudna rozmowa – wersja kontrolowana”
Cel: trenowanie asertywności.
Zadanie: wybierz temat, który sprawia Ci trudność (np. odmówienie znajomym, powiedzenie komuś, że coś Cię zraniło).
Zapisz kilka wersji, jak możesz to powiedzieć spokojnie, z szacunkiem do siebie i innych.
Wariant: nagraj siebie, jak to mówisz. Potem przesłuchaj – co brzmi naturalnie? Co można zmienić?
Podejmowanie refleksji, budowanie samoświadomości i ćwiczenie realnych scenariuszy społecznych może być pomocne, jednak tylko w grupie z innymi ludźmi można naprawdę doświadczać, jak buduje się relacje i uczyć się komunikacji.
Najczęstsze mity o TUS
„To tylko dla dzieci z trudnościami”
Nieprawda. To forma rozwoju, nie „leczenia”.
„Zajęcia szybko wszystko naprawią”
TUS to proces – potrzebuje czasu i wsparcia rodziców.
„Takie luźne rozmowy w grupie nic nie dadzą”
Atmosfera bezpieczeństwa, która pozwala swobodnie rozmawiać obniża lęk społeczny i wzmacnia poczucie własnej wartości. Dzięki temu uczestnicy zdobywają korektywne doświadczenia w kontakcie z innymi.
„To wstyd, że moje dziecko potrzebuje takich zajęć”
Sięganie po pomoc to odwaga i ważna umiejętność – nie wstyd.
Czy TUS jest dla mojego dziecka, nastolatka?
Jeśli zastanawiasz się nad udziałem – porozmawiajmy.
W naszym ośrodku prowadzimy grupy terapeutyczno – rozwojowe z elementami TUS dostosowane do wieku i potrzeb uczestników. Tworzymy przestrzeń pełną zrozumienia, w której młodzi ludzie mogą uczyć się budowania relacji we własnym tempie.
Zapraszamy na spotkanie konsultacyjne – wspólnie zdecydujemy, czy to dobra droga.
Zobacz też: Labirynt – metaforyczna opowieść o dorastaniu i uczeniu się relacji
Chcesz dowiedzieć się więcej lub umówić się na spotkanie?
Zapraszamy do kontaktu: